52 o gyfnewidiadau bach cynaliadwy 

1. Arbedwch eich crwyn ffrwythau sitrws gwasgedig yn y rhewgell. Gallwch eu defnyddio fel ciwbiau iâ mewn diodydd oer, eu cymysgu a’u hychwanegu at gytew cacennau neu sawsiau, neu eu hychwanegu at ddiodydd poeth pan fydd gennych annwyd. Nichola
2. Mae mathau eraill o ffrwythau yn rhewi’n dda hefyd! Torrwch ffrwythau’n dafelli a’u rhewi ar gyfer diodydd neu i’w rhoi mewn uwd neu smwddi. Mae afal, lemwn, leim ac oren i gyd yn wych mewn diodydd, tra bod ffrwythau coch a du a bananas yn gweithio’n dda mewn uwd. Nawr mae fy niodydd a’m uwd bob amser ychydig yn well! Grainne
3. Newidiwch i roliau toiled wedi’u hailgylchu neu rai bambŵ. Gallwch gael rholiau toiled wedi’u hailgylchu mewn unrhyw archfarchnad, neu mae cwmnïau fel Who Gives a Crap a Naked Sprout yn cynnig blychau o bapur toiled ecogyfeillgar wedi’u dosbarthu’n syth i’ch tŷ! Anwen
4. Arbedwch eich papur lapio menyn mewn bag yn y rhewgell ac yna gallwch eu defnyddio i iro eich tuniau pobi. Nichola
5. Rhowch gynnig ar y dechneg arogli a blasu er mwyn osgoi gwastraffu bwyd. Defnyddiwch eich synnwyr cyffredin a pheidiwch â mentro gyda bwydydd megis cig. Gallwch chi roi wyau mewn dŵr – os ydyn nhw’n suddo, maen nhw’n dda i’w bwyta. Gyda llawer o eitemau, gallwch chi arogli ac os yw’n arogli ac yn blasu’n iawn, maen nhw’n iawn i’w bwyta. Tracey
6. Defnyddiwch goffi mâl a ffa, nid podiau coffi. Os oes rhaid i chi ddefnyddio podiau coffi, chwiliwch am rai y gellir eu hailgylchu. Jayne

7. Bwytewch fwy o blanhigion pan allwch chi. Gallai hynny olygu cael un pryd di-gig yr wythnos, neu gynnwys un llysieuyn ychwanegol ym mhob un o’ch prydau. Katie

8. Defnyddiwch eich sbarion llysiau i wneud stoc llysiau blasus. Yn hytrach na rhoi sbarion yn y bin neu wastraff bwyd, rhowch nhw mewn bag clo zip mawr yn eich rhewgell. Unwaith y bydd gennych ddigon, mudferwch nhw gyda rhywfaint o ddŵr a’u hidlo. Nichola

9. Coginiwch unwaith, bwytwch ddwywaith. Arbedwch amser, ymdrech a thrydan drwy wneud sypiau mawr o fwyd y gallwch ei fwyta fel bwyd dros ben neu ei rewi.

10. Coginiwch unwaith, bwydwch fwy nag un cartref! Mae defnyddio un popty yn unig a chael rota gyda’ch cymdogion yn ffordd wych o stopio pawb yn defnyddio’r pŵer ar yr un pryd – ac mae’n gallu bod yn hyfryd ac yn gymdeithasol. Beth am goginio tatws pob (hawdd a darbodus) neu goginio un pot mawr o tsili llysiau neu dhal? Os ydych yn gweithio gyda’ch cymdogion efallai y gwelwch fod gan bobl gynnyrch cartref i’w ychwanegu!

11. Coginiwch a phobwch bethau eich hun, os ydych chi’n brin o amser gallwch chi wneud pethau syml a’u rhoi yn y rhewgell. Bydd 800g o flawd (plaen neu 00) wedi’i gymysgu â dau gwdyn o furum (7g), pinsiad o halen a siwgr, 4 llwy fwrdd o olew olewydd, a dŵr cynnes i’w rwymo yn gwneud 4 sylfaen pizza hael y gallwch chi eu dadmer a’u rholio pan yn barod.

12. Gall paratoi prydau wedi’u cynllunio’n dda leihau gwastraff bwyd ac arbed arian! Ceisiwch ysgrifennu rhestr sy’n cynnwys prydau bwyd yr wythnos a meddyliwch am ble gallwch chi gwmpasu sawl pryd. Yn aml, gellir haneru pwmpen cnau menyn a dal i ddarparu prydau hael i’r teulu – rhostiwch hanner y bwmpen mewn pryd silff bobi a thorrwch y gweddill yn giwbiau ar gyfer cyri blasus. Rydyn ni’n hoffi arbed ychydig o gigoedd wedi’u halltu fel chorizo i’w hychwanegu at stiwiau hefyd – mae ychydig yn mynd yn bell! Oxford Food Hub

14. Yn ddiweddar, newidiais i bast dannedd y gellir ei ail-lenwi ac rwyf wrth fy modd yn peidio â defnyddio tiwbiau mwyach. Mae yna lawer o opsiynau ar gael, gan gynnwys tabiau rydych chi’n eu cnoi neu boteli y gellir eu hail-lenwi. Lucy

15. Defnyddiwch atalyddion drafft, rygiau a llenni i gadw’r oerfel gartref allan. Nid oes angen i chi eu prynu o’r newydd – gallech ddefnyddio hen dywelion neu gynfasau wedi’u rholio, neu hyd yn oed ddarnau o lapio swigod i lenwi unrhyw fylchau drafftiog. Mae defnyddio coesau hen jîns a’u stwffio â hen ffabrigau yn gyflym ac yn aml maen nhw’r hyd perffaith ar gyfer drws! Bydd yn helpu i arbed eich costau gwresogi hefyd!

16. Byddwch yn greadigol wrth lapio anrhegion. Yn hytrach na phrynu papur lapio newydd, defnyddiwch hen bapurau newydd neu gylchgronau – cofiwch ddewis erthygl addas!  Fel arall, mae papur brown yn aml yn llawer rhatach na mathau eraill o bapur lapio a gall ei baru â rhuban lliwgar edrych yn chwaethus iawn.

17. Peidiwch â thaflu’ch hen gynfasau – gallwch eu torri i fyny i wneud napcynau, hancesi, cadachau a chlytiau tynnu llwch.  Nichola

18. Arbedwch ddŵr wrth olchi llestri – dechreuwch gydag ychydig iawn o ddŵr yn y bowlen ac wrth i chi rinsio, bydd dŵr glân yn cael ei ychwanegu at y bowlen. Defnyddiwch sebonau ecogyfeillgar a defnyddiwch eich dŵr golchi llestri ar yr ardd yn yr haf. Lindsey

19. Casglwch ddŵr pan fyddwch chi’n cael cawod – gallwch chi hefyd roi bwced yn y gawod gyda chi a defnyddio’r dŵr ffo i ddyfrio’r ardd – peidiwch â phoeni am ychydig swigod sebon, ni fyddant yn effeithio ar y planhigion.

20. Cyfnewidiwch eich papur gwrthsaim am rai dalennau pobi silicon – maen nhw’n hawdd eu sychu’n lân a’u defnyddio eto!

21. Newidiwch boteli a hydoddiannau glanhau drud am ddewisiadau naturiol eraill – byddech chi’n synnu pa mor effeithiol yw finegr gwyn, soda pobi a sudd lemwn wrth fynd i’r afael â staeniau a saim! Gwell i’r blaned, ac i’ch poced.

22. Golchwch eich dillad ar dymheredd oerach – mae 30 gradd yn iawn ar gyfer eich dillad bob dydd! Mae golchiadau oerach hefyd yn helpu i atal staeniau rhag mynd i mewn i ffabrig.

23. Defnyddiwch fag golchi dillad i leihau gollyngiadau microplastig yn eich peiriant golchi. Nid ydynt yn costio llawer ac maent yn atal ffibrau plastig rhag golchi o’ch dillad a mynd i mewn i’n hafonydd a’n cefnforoedd.

24. Gwnewch eich lapiadau cwyr eich hun – mae’n haws nag yr ydych chi’n meddwl! Rwyf WRTH FY MODD yn gwneud fy lapiadau cwyr fy hun o hen weddillion ffabrig a’r olaf o ganhwyllau…perffaith ar gyfer gorchuddio bwyd dros ben a brechdanau. Dyma sut i wneud eich lapiadau cwyr gwenyn eich hun.

25. Mae hambyrddau ffrwythau a llysiau plastig (heb dyllau ynddynt!) yn gwneud hambyrddau paent perffaith. Nichola

26. Defnyddiwch eitemau cartref i’ch helpu gyda’ch garddio. Mae ffyn loli yn wych ar gyfer labeli planhigion a photiau iogwrt fel potiau planhigion bach. Gellir defnyddio hambyrddau wyau neu roliau toiled ar gyfer hau hadau. Mae hambyrddau ffrwythau a llysiau plastig gyda thyllau yn gwneud hambyrddau hadau da hefyd. Anfield Community Garden

27. Gadewch unrhyw botiau neu hambyrddau planhigion dros ben allan i’ch cymdogion eu cymryd, neu rhowch nhw i ofod cymunedol lleol. Does dim pwynt iddyn nhw hel llwch yn eich sied!

28. Tyfwch eich perlysiau eich hun, naill ai o hadau neu ail-botiwch blanhigyn o’r archfarchnad a medi’r cynnyrch drwy’r flwyddyn! Yn aml mae perlysiau archfarchnadoedd yn cynnwys sawl plwg, felly maen nhw’n rhannu’n hawdd yn nifer o blanhigion. Mary-Jane

29. Rhowch bot planhigion y tu allan i flaen eich tŷ. Mae’n rhyfeddol faint y gall ychwanegu rhywfaint o liw ddod â llawenydd i’ch cymuned, a helpu peillwyr ar yr un pryd.

30. Defnyddiwch bren wedi’i achub i wneud labeli planhigion a phlanwyr. Mae hen baletau yn gwneud silffoedd gwych ar gyfer potiau planhigion bach a gellir eu paentio mewn lliwiau llachar i fywiogi gofod. Rydym yn gwneud hyn ar gyfer ein hysgol gynradd leol. Maen nhw’n dysgu popeth am gynaliadwyedd a newid yn yr hinsawdd a nawr maen nhw hyd yn oed yn tyfu eu llysiau a’u perlysiau eu hunain!

31. Torrwch boteli plastig yn eu hanner i’w defnyddio fel closhis unigol neu rhowch nhw wrth ymyl gwreiddiau planhigion sychedig a’u llenwi bob dydd. Anfield Community Garden

37. Cymerwch olwg ar Vinted neu siop ailwerthu arall cyn mynd allan i brynu rhywbeth newydd! Mae hyn yn gweithio’n arbennig o dda pan fyddwch chi’n gwybod yr eitem rydych chi ei eisiau, felly os ydych chi bob amser yn prynu’r un pâr o jîns neu hoff grys-t, gallwch chwilio amdano’n uniongyrchol! Katie

38. Defnyddiwch eich llyfrgell leol. Mae llyfrgelloedd yn hybiau cymunedol anhygoel ac mae llawer yn ei chael hi’n anodd oherwydd toriadau cyllid. Efallai y cewch eich synnu gan faint y maent yn ei gynnig – argraffu, mannau cymdeithasol, llyfrau sain a llawer mwy. Llawer mwy na llyfrau!

39. Blaenoriaethwch amser a phrofiadau gyda theulu a ffrindiau dros brynu eitemau. Allech chi roi diwrnod allan neu brofiad arall i rywun yn anrheg yn hytrach nag eitem go iawn?

40. Rhoddwch unrhyw ddillad diangen i’r siopau elusen neu eu gwerthu ar Vinted i fynd i rywun fydd yn eu caru! Laura

41. Holwch o gwmpas cyn prynu rhywbeth newydd. Angen peiriant torri gwair newydd, neu ddril trydan?  Oni bai eich bod chi’n mynd i’w ddefnyddio drwy’r amser, mae’n werth gofyn i’ch ffrindiau a’ch cymdogion a oes ganddyn nhw un y gallwch chi ei fenthyg. Gwnewch yn siŵr eich bod chi’n cynnig benthyg rhywbeth yn gyfnewid!

42. Cymerwch olwg am eitemau a fydd yn cael eu taflu i ffwrdd fel arall! Oergelloedd a phantrïau, siopau elusen, siopau ail law, Facebook Marketplace, eBay… Cadwch yr eitemau hynny mewn cylchrediad! Cherwell Collective

43. Chwiliwch am eich Banc Babanod a Phlant lleol (yn aml mewn ysgolion, canolfannau teulu neu hybiau cymunedol eraill). Yn aml bydd ganddynt deganau, offer ac eitemau defnyddiol di-eisiau eraill y gallwch eu benthyg a’u rhoi yn ôl pan fydd eich babi wedi tyfu allan ohonynt. Spark Baby and Children’s bank.

44.Defnyddiwch eich caffi trwsio lleol os oes gennych eitem sydd wedi torri. Mae’n anhygoel faint o eitemau y gellir eu trwsio’n rhad ac yn syml gyda’r sgiliau cywir! Spark Baby and Children’s bank.

45. Os oes gennych chi brosiect DIY wedi’i gynllunio, edrychwch a oes gan eich cymuned gynllun benthyca lleol ar gyfer offer neu ddeunyddiau eraill. Mae gan rai ardaloedd fentrau cymunedol sy’n ail-bwrpasu deunyddiau gormodol o safleoedd masnach (fel Rebuild CIC). Yn aml, mae gan siopau DIY fel B&Q a Wickes ardal o bren gormodol y gallwch ei gymryd am gyfraniad bach. Rebuild CIC

46. Cyfnewidiwch yr hyn sydd gennych am yr hyn sydd ei angen arnoch. Oes gennych chi ddigonedd o fintys cartref neu lawer gormod o lysiau i chi eu defnyddio? Beth am eu cynnig nhw i’ch cymuned neu’ch cymdogion a gweld beth allant ei gynnig yn gyfnewid. Vicky

47. Ail-lenwch boteli a jariau o siop ddiwastraff leol fel Siop Sero yn Rhiwbeina neu’r Rhath yng Nghaerdydd. Sarah

Eiriolwch gyda’ch gweithredoedd

49. Banciwch gyda banc gwyrddach. Defnyddir yr arian sydd gennych yn y banc i ariannu prosiectau ledled y byd, a gallwch ddewis sicrhau bod eich arian yn cefnogi achosion yr ydych yn credu ynddynt. Cymerwch olwg ar Bank Green i ddarganfod mwy am ba fanciau i’w cefnogi a pha rai i’w hosgoi.

50. Dad-danysgrifiwch o e-byst nad ydych am eu derbyn. Mae’r un hon yn hynod syml, ond gall gael effaith syfrdanol. Mae gan bob e-bost allyriadau carbon o 0.03g (yn cynyddu i 0.5g os oes atodiad). Nid yw’n swnio fel llawer, ond mae hynny’n adio i fyny’n gyflym iawn. Mae dad-danysgrifio o e-byst nad oes gennych chi ddiddordeb yn helpu i glirio’ch mewnflwch (a’ch pen) tra’n lleihau allyriadau ar yr un pryd!

51. Dysgwch beth arall y gallwch chi ei wneud i gael effaith. Yn yr Eden Project, mae gennym lawer o gyngor ar sut i weithredu i frwydro yn erbyn yr argyfwng hinsawdd, o ddewis beth i’w fwyta i feddwl am ynni adnewyddadwy. Gweithredwch nawr

52. Cofleidiwch gloc a chalendr natur! Her wirioneddol gydag ymddygiadau cymdeithasol modern, disgwyliadau a phwysau, ond gall dod yn ôl i gysylltiad â’r tymhorau a golau naturiol wneud rhyfeddodau i’ch corff a’ch meddwl. Gallai hynny olygu mynd allan peth cyntaf yn y bore, bwyta’n fwy tymhorol, neu dreulio mwy o amser yn yr awyr agored. Roseland Centre